Rok 1989 zapoczątkował w Polsce lawinę zmian, z których wiele dotyczyło również sposobu organizacji i zarządzania społeczeństwem. Centralne zarządzanie Polską, jakie funkcjonowało wcześniej przez kilkadziesiąt lat prowadziło donikąd. Bo co o potrzebach i problemach mieszkańców, o możliwościach i zagrożeniach danego terenu może wiedzieć urzędnik, który danej miejscowości na oczy nie widział? Podstawą dla reform, które dokonały się po 1990 roku, było więc założenie, że mieszkańcy danego miasta czy wsi najlepiej wiedzą, którym ludziom można zaufać i przekazać im zarządzanie na danym terytorium oraz na co należy przeznaczyć pieniądze gminy. Pierwsza zmiana dokonała się właśnie w 1990 roku, kiedy to reaktywowano samorząd gminny z gminą (jako podstawową jednostką samorządową) oraz sejmikiem samorządowym, reprezentującym gminę na szczeblu województwa. To był pierwszy krok do umożliwienia obywatelom działania w ich własnym interesie lokalnym. Powiaty, w których skład wchodzą gminy lub obszar miasta na prawach powiatu, powróciły po reformie administracyjnej w 1999 roku. Od tego czasu lokalne terytorium ma trzy stopnie: województwo (np. małopolskie), powiat (np. krakowski) i gminę (np. Kraków). Na każdym z tych poziomów działa odpowiedni poziom samorządu: władz wojewódzkich,
powiatowych i gminnych.

Kraków jest miastem i na prawach gminy, i na prawach powiatu.

Samorząd lokalny oznacza więc wspólnotę mieszkańców danego terytorium, można powiedzieć: „lokalnych obywateli”, z których wszyscy są odpowiedzialni za ową wspólnotę, czyli GMINĘ. Podczas wyborów samorządowych członkowie samorządu, czyli dorośli mieszkańcy, wybierają spośród siebie przedstawicieli, którzy w ich imieniu będą gminą, np. Krakowem, zarządzać.
Jako osoba pełnoletnia możesz:

- Głosować w referendum oraz w wyborach do lokalnego samorządu (czyli wybierać radnych oraz prezydenta miasta) oraz w wyborach prezydenta RP. Jeśli nie skorzystasz z tych możliwości, sam odbierasz sobie prawo do krytykowania wyników, nawet jeśli będą one różne od Twoich oczekiwań. Te oczekiwania możesz wyrazić przede wszystkim głosując biorąc udział w wyborach.

- zorganizować referendum lokalne w sprawie, którą uważasz za ważną dla Twojej społeczności. Aby to zrobić, musisz zebrać w danej społeczności podpisy 10% mieszkańców, którzy się z Tobą zgadzają. Wszystkie informacje o referendum lokalnym znajdziesz na stronie www.sejm.gov.pl.

- zostać członkiem Rady Miasta lub Rady Dzielnicy, w której mieszkasz - jeśli tylko masz pomysły i chęć działania, znasz mieszkańców, ich problemy i potrzeby, potrafisz przygotować program zawierający Twoje propozycje (cele i sposoby działania). Informacje o Radzie Twojej Dzielnicy znajdziesz na stronie: www.bip.krakow.pl

Korzystanie z tych możliwości da Ci satysfakcję, że wpływasz na otaczającą rzeczywistość; pozwoli Ci zdobyć doświadczenie w przygotowywaniu projektów i ich realizowaniu, nauczy współpracy w grupie, a czasami nawet kierowania grupą; pozwoli poznać ciekawych ludzi.