Jako obywatel funkcjonujesz – czy tego chcesz czy nie – w określonym systemie zasad i przepisów. Zwykle fakt ten uznajemy za oczywisty: podpisujemy umowę o pracę, zawieramy umowę z firmą zakładającą sieć internetową, rozliczamy się z Urzędem Skarbowym, kupujemy samochód na kredyt, idziemy do lekarza. Wszystkie te przypadki oznaczają, że Ty oraz druga strona – pracodawca, urząd, firma, sklep, bank – przyjmujecie wzajemnie wobec siebie określone zobowiązania. I zwykle, dopóki wszystko toczy się w miarę normalnie, sprawa wydaje się dość prosta. Komplikacje zaczynają się zwykle wtedy, gdy zasady umowy zostają złamane - „zawalasz” z czymś w pracy, nie spłacasz w porę raty kredytowej, nie składasz w odpowiednim terminie zeznania podatkowego itd. Trzeba ponieść konsekwencje. Ale może się też zdarzyć, że to druga strona łamie zasady - pracodawca nie wypłaca pensji, firma wysyła powiadomienie o nie wiadomo jak i dlaczego naliczonych odsetkach, placówka medyczna odmawia wydania dokumentacji lekarskiej lub uniemożliwia dostęp do lekarza, zakupiony przedmiot okazuje się wadliwy. Wówczas możemy na własnej skórze odczuć, że nieznajomość prawa szkodzi. Co ma zrobić osoba, która nie posiada ani odpowiedniej wiedzy o przepisach, ani pieniędzy, aby za pomoc zapłacić prawnikowi? Na szczęście istnieją instytucje, które świadczą bezpłatną, fachową pomoc prawną. Taką pomoc oferują rzecznicy: praw obywatelskich, praw pacjentów oraz konsumentów oraz poradnie prawne działające na uczelniach wyższych i w organizacjach pozarządowych.

Pamiętaj, że żadna sytuacja nie jest bez wyjścia. Bez względu na to, czy problem jest mniejszy, bo dotyczy zakupu wadliwego towaru, czy jest bardzo poważny – bo wiąże się z na przykład z przemocą w rodzinie – prawo jest narzędziem służącym do rozwiązania tej problemowej sytuacji. Szukaj pomocy u ludzi i w instytucjach, które wiedzą jak wykorzystać to narzędzie!

Rzecznik Praw Obywatelskich

Zadaniem Rzecznika Praw Obywatelskich jest ochrona praw i wolności osób fizycznych i prawnych (np. organizacji). Jeśli zostały one naruszone przez instytucję publiczną lub jej funkcjonariusza, możemy i powinniśmy zwrócić się do Biura RPO – najpierw zostaną sprawdzone wszystkie fakty  związane z problemem, a jeśli RPO stwierdzi naruszenie Twoich dóbr (czyli praw), zażąda wszczęcia postępowania w tej sprawie oraz zacznie działać wykorzystując wszelkie możliwe i prawnie kreślone środki. Rzecznik Praw Obywatelskich ma swój urząd w Warszawie, ale kontakt z jego biurem jest bardzo prosty - wystarczy napisać lub zadzwonić, a pracownicy tej instytucji poinformują Cię o kolejnych krokach. Pamiętaj, że wszystkie listy kierowane do RPO muszą być podpisane – jest to warunek konieczny, aby Twoja sprawa została rozpatrzona.

Kontakt z biurem Rzecznika Praw Obywatelskich:
Al. Solidarności 77, 00-090 Warszawa;
tel.: centrala: (22) 551 77 00; www.brpo.gov.pl

Rzecznik Konsumentów

Rzecznik ten zajmuje się pomocą tym, których prawa konsumenckie zostały złamane – przykładowo, gdy klient zakupił towar posiadający wady lub cechy, o których nie poinformował go sprzedawca lub informacja na opakowaniu (np. szkodliwe substancje), gdy sprzedawca lub producent nie chcą wywiązać się ze zobowiązań wynikających z gwarancji. Rzecznik udziela porady prawnej (bezpośrednio, telefonicznie lub mailowo), może też podjąć interwencję w danej sprawie, np. występując do sprzedawcy lub producenta z pismem, w którym wskaże jego zobowiązania wobec konsumenta.

Kontakt: Miejski Rzecznik Konsumentów oraz pracownicy Biura Rzecznika

Al. Powstania Warszawskiego 10, 31-549 Kraków;
I piętro, box 72, Punkt Konsultacji Prawnych Biura Obsługi Konsumentów. Biuro prowadzi również telefoniczne porady konsumenckie bezpośrednio pod numerami telefonów:
(12) 616 92 31 lub (12) 616 92 32. Nie ma konieczności wcześniejszego umawiania się. Miejski Rzecznik Konsumentów przyjmuje też podczas dyżurów w siedzibach Rad Dzielnic.

Zajrzyj również na stronę Urzędu Ochrony Konkurencjii Konsumentów: www.uokik.gov.pl. Kontakt z Delegaturą tego urzędu
w Krakowie: (12) 421 75 79, 421 74 98, 422 96 16, e-mail: krakow@uokik.gov.pl

Rzecznik Praw Pacjenta

Biura rzeczników praw pacjenta działają przy wojewódzkich oddziałach Narodowego Funduszu Zdrowia, a ich zadaniem jest pomocy prawnej osobom, których prawa pacjenta zostały w jakikolwiek sposób naruszone przez placówki medyczne (np. przychodnie, szpitale) i ich pracowników. Pacjent, wobec którego popełniono błędy medyczne, któremu utrudnia się dostępu do lekarza, odmawia wydania dokumentacji medycznej itp. powinien się zwrócić do swojego rzecznika.

Kontakt: Rzecznik Praw Pacjenta
ul. Batorego 24, tel. (12) 298 83 03, infolinia (12) 194 88.

Ogólny adres Małopolskiego Oddziału Zdrowia
(do korespondencji):
Małopolski Oddział Wojewódzki NFZ
31-056 Kraków, ul. Józefa 21

Więcej informacji znajdziesz na stronie: www.nfz-krakow.pl oraz www.nfz.gov.pl (przeczytaj m.in. ABC pacjenta, gdzie opisane są wszystkie zasady korzystania z publicznej służby zdrowia w Polsce).

Bezpłatna pomoc prawna w poradni studenckiej

Osobom niezamożnym pomocy prawnej udzielają studenci ostatnich lat studiów prawniczych (nad jakością ich pracy czuwają pracownicy naukowi). Taka studencka poradnia prawna działa również w Krakowie: przy Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jeśli więc potrzebujesz pomocy prawnej, a nie stać Cię na zapłacenie prawnika, udaj się do poradni, w której po podpisaniu odpowiednich oświadczeń (m.in. iż nie stać Cię na płatną poradę prawną i że nie posiadasz prawnika z urzędu) oraz po wypełnieniu specjalnego kwestionariusza, student zajmujący się daną dziedziną prawa (np. prawem cywilnym, administracyjnym, karnym) przygotuje na piśmie odpowiedź - oczywiście nie na miejscu – zostaniesz poinformowany, kiedy masz się zgłosić po poradę, jakie kroki powinieneś poczynić i jakie są sposoby rozwiązania problemu.

Kontakt: Poradnia Prawna Wydziału Prawa i Administracji UJ
Al. Krasińskiego 18/3, 30-101 Kraków,
tel. (12) 430 19 97 www.law.uj.edu.pl/poradnia
e-mail: poradnia.prawna@uj.edu.pl