Dla tych, którzy nie wiedzą - adaptacja filmowa to przełożenie najczęściej powieści, ale także przedstawienia teatralnego lub słuchowiska radiowego w celu dostosowania go do filmu. Scenariusz adaptacji jest zazwyczaj swobodny. Autorzy dodają i odejmują, łagodzą i zmieniają. Bardzo często pomijane są ważne w pierwowzorze wątki oraz zmienione zostają zakończenia, często rozbudowane na potrzeby filmów. Wierność pierwowzorowi bardzo często sprawia, iż film przestaje być atrakcyjny. Ponieważ to, co w książce zaciekawia jest niemożliwe do odtworzenia przez ruchomy obraz.

W dzisiejszych czasach przemysł filmowy bardzo często sięga po inspiracje do literatury. Na rynku można znaleźć sporo zekranizowanych książek – lektur, powieści historycznych, romansów. Jednak pojawia się pytanie: Czy lepiej przeczytać książkę czy obejrzeć film?

Najczęściej problem ten dotyka uczniów. Ponieważ wielu spośród nas woli obejrzeć film, gdyż język, jakim napisane zostały niektóre spośród lektur, jest niezrozumiały. Lecz, mimo, że takie obrazy filmowe nieraz są bardzo dobrze zrobione, niestety niewykonalne jest wplecenie i rozwinięcie wszystkich wątków, które występują w utworze epickim. Dlatego najlepszym rozwiązaniem, szczególnie jeśli chodzi o literaturę obowiązkoweją, potrzebną w szkole, jest przeczytanie dzieła pisanego i obejrzenie ekranizacji. Gwarantuje to dobre poznanie treści utworu i zapamiętanie tego co najważniejsze (szczególnie jeżeli możemy spodziewać się sprawdzianu z lektury ;)).

Niestety bardzo liczne są przykłady ekranizacji literatury, które są znacznie mniej ciekawe od książek. Przykładami takich obrazów mogą być Eragon czy Harry Potter (zwłaszcza pierwsze dwie części). Reżyserzy z tych trzymających w napięciu bestsellerów w rzeczywistości zrealizowali nudnawe filmy familijne w wielu momentach znacznie odbiegające od realiów książek pomijając fragmenty mające duże znaczenia dla biegu wydarzeń, a dodając elementy nieprzystające do całości.

Pomiędzy wieloma adaptacjami znajdują się jednak perełki, które wiernie oddają charakter i klimat powieści. Dla mnie przykładami takich ekranizacji jest niewątpliwie Tajemniczy Ogród Agnieszki Holland, gdyż jest on tak samo niesamowity i trzymający w delikatnym napięciu jak książka. Filmowa wersja Trylogii również jest wierna wizji Sienkiewicza i fabule książek, a mimo to nie traci na ekspresji. Faraon Kawalerowicza także jest znakomitym przełożeniem powieści na duży ekran (a sama wiem, że przez książkę bardzo ciężko przebrnąć). Tak zrealizowane filmy dają pojęcie o nastrojowości powieści i jej istocie.

Zdarza się również, że wizje reżyserskie prześcigają pomysły pisarzy tak jak np. Forrest Gump. Film o tym tytule jest daleko lepszy niż książka, ma on ciekawszy scenariusz i dużo lepsze zakończenie niż literacki pierwowzór. Analogiczna sytuacja jest w przypadku trylogii Tolkiena Władca Pierścieni. Wiele osób (w tym ja) uważa, iż film jest dużo bardziej dynamiczny i ciekawszy niż ksiązka, która momentami ma zbyt rozwlekłe wątki i opisy, które odbierają chęć dalszego czytania. Jednak fani twórczości Tolkiena uważają, książka jest równa dziełu Jacksona.

Z autopsji mogę również stwierdzić, że dobra adaptacja jest w stanie zachęcić do lektury danej książki. W moim przypadku były to Opowieści z Narnii, które teraz należą do listy moich ulubionych tytułów literackich.

Bardzo ciężko jest jednoznacznie określić, co jest lepsze: książka czy film. Zależy to, bowiem od wielu elementów: naszych osobistych preferencji, wizji reżysera i autora oraz rodzaju dzieła. Zdecydowanym plusem czytania jest fakt, iż miejsca i bohaterów możemy sobie wyobrazić. Od nas zależy jak będzie wyglądała książkowa rzeczywistość. Natomiast film podaje nam gotowe wizje reżysera, które często nie pokrywają się z naszymi. Dlatego ja wolę mimo wszystko wziąć w dłoń książkę i zaszyć się z nią w fotelu. Lecz każdy musi wybrać sam.

fot. www.filmpolski.pl, Fotografia przedstawia kadr z filmu "Potop". Na zdjęciu Daniel Olbrychski w roli Kmicica i  Małgorzata Braunek w roli Oleńki