Rozprzestrzeniają się z zawrotną prędkością, tylko po to by niszczyć. O czym mowa? O stereotypach. Nie mam tu na myśli tych korzystnych, dobrych, jak na przykład: „Włosi to otwarty naród", ale te obraźliwe i przekłamane. Mogą dotykać jednostek, narodów, pewnych grup społecznych. Nikt do tej pory nie wymyślił jednak leku na tę chorobę.

JAK SIĘ RODZĄ STEREOTYPY?

Wybierając uproszczenia idziemy na łatwiznę. Jeśli cała grupa społeczna wierzy w pewien mit, to staje się on stereotypem. Są często oparte na nieprawdziwych informacjach, braku wiedzy, fałszywych obserwacjach czy też po prostu na plotkach. Istoty ludzkie mają nawet pewien czynnik obrony, który każde wychylenie od stereotypu traktuje jako „wyjątek od reguły". W taki sposób napędzamy się do kreowania coraz to nowszych stwierdzeń, które tylko nas ograniczają. Innymi źródłami takich opinii może być również próżność i zazdrość. Chcąc podnieść samoocenę, negatywnie patrzymy na grupę obcych ludzi, by poczuć się wobec niej lepszymi. Często osoba nie mogąca porozumieć się z innymi, stosuje wobec nich agresję, obrażając ich i dyskryminując. Potem zostaje im przypięta ‘łatka', czyli jest stereotyp. Czasami stereotypy od najmłodszych lat wpaja nam rodzina.

CZY MOŻNA SIĘ PRZED NIMI UCHRONIĆ?

Odpowiedź jest niestety bolesna - nie. Już od początku naszego życia uczy się nas jak wypada zachowywać się dziewczynce, a jak chłopczykowi. Czyż to nie stereotyp że kobieta jest ciepłą, przyjazną i wyrozumiałą gospodynią, a mężczyzna zapracowanym, odpowiedzialnym ojcem? Jako nastolatkowie dowiadujemy się o wojnie płci i równouprawnieniu. W dzisiejszych czasach kobiety starają się uwolnić od zamierzchłych przekonań, chcą być niezależne jak mężczyźni, którzy często czują się przez to zagrożeni. Jako obywatele także spotykamy się z wyśmiewaniem narodowości. Ze stereotypami trzeba walczyć. Od nas zależy to, czy chcemy je zniszczyć czy ich bronić.

CZY KOBIETA POWINNA PROWADZIĆ SAMOCHÓD? STEREOTYPY O KOBIETACH.

Najczęściej stereotypy dotyczą kobiet. Na przełomie wieków powstało wiele obrazów płci pięknej. I choć niektóre przedstawiają ją w korzystnym świetle, to nie zadowalają samych pań. Choćby ten o prowadzeniu samochodu. Tak naprawdę to mężczyźni prowadzą dużo szybciej i swą brawurą chcą okazać wspaniałą maszynę i popisać techniką jazdy. Szkoda, że kończy się to wypadkami.

Kura domowa

„Kobieta powinna sprzątać, gotować i zajmować się dziećmi"- większość mężczyzn właśnie tak postrzega swoją przyszłą żonę. Tymczasem kobietom nie uśmiecha się życie służącej i dużo więcej czasu poświęcają pracy. Z wielu sondaży wynika, że małżeństwa rozpadają się właśnie przez przedmiotowe traktowanie partnerki. Wykorzystywana i poniżana nie daje sobie rady, czuje się samotna i niekochana.

Słaba płeć

„Kobiety są takie kruche i słabe". A wcale, że nie! Panie na przekór często dużo szybciej po kryzysie stają na własnych nogach. Ich emocjonalności i fizyczności nie można równać z wolą walki i siłą ducha.

Matka Polka

Opiekuńcza, troskliwa, rozsądna, nieba przychyli dla swoich pociech. Zrobi wszystko z miłości, całkowicie ofiaruje się dzieciom. Nauczy ich jak być dobrymi ludźmi i obywatelami. Jednym słowem ideał... który zdarza się raz na milion, może miliard? Dzisiejszy świat ma jednak za szybkie tempo, żeby aż w takim stopniu poświęcić się dla rodziny.

Głupia blondynka

W Internecie roi się od kawałów ośmieszających złotowłose. Oto jeden z nich:

Siedzą dwie blondynki na przystanku i rozmawiają.

- Na jaki tramwaj pani czeka?

- Na dwudziestkę.

- Ale przecież dwudziestka jeździ tylko w dni świąteczne, a dziś jest wtorek.

- Ale ja mam dziś urodziny.

Blondynki zdążyły już przywyknąć do kawałów, jednak to nie znaczy, że mamy myśleć o nich tak na co dzień. Iloraz inteligencji zależy od wielu czynników, ale na pewno nie od koloru włosów.

MĘŻCZYŹNI WOLĄ BLONDYNKI. FACET TO ŚWINIA. STEREOTYPY O MĘŻCZYZNACH.

Nie można także ominąć mężczyzn. Pierwszy stereotyp podany w tytule częściej słyszałam od swoich kolegów, drugi z kolei od koleżanek. Ponoć mężczyźni rzeczywiście częściej za atrakcyjniejsze uznają blondynki, jednak wielu panów nie interesuje właściwie kolor włosów, tylko wyraz twarzy- uśmiech, oczy lub ogólna całość. Kobiety nie pozostawiają suchej nitki na facetach. Według nich są oni świniami. Często brutalni, bezuczuciowi dranie. To także nie do końca prawda. Zdarzy im się przecież wyzwolić tę wrażliwą i romantyczną naturę.

Chłopaki nie płaczą

Bzdura! Według ankiet kobiety lepiej oceniają wrażliwców nie bojących się uronić łezki.

Ten stereotyp opiera się na innym, opisanym wcześniej- mężczyźni są twardzi, zapracowani, nie pozwalający sobie na chwile wzruszeń i okazywanie emocji.

Faceci są lepsi w przedmiotach ścisłych

Kobiety udowodniły, że w matematyce, fizyce, informatyce nie odstają od mężczyzn. A przecież jest także wielu poetów i wybitnych humanistów. Wszystko zależy od naszego charakteru, umiejętności i mózgu. To kwestia genów. Nie jest też p[rawdą, że wszyscy mężczyźni kochają połkę nożną, a kobiety makijaż.

CO KRAJ, TO... INNY STEREOTYP

Jak to się dzieje, że będąc w innym kraju od razu poznajemy, że niektóre z wcześniej nam znanych stereotypów to stek kłamstw? Od wieków znane są nam mity o tym, że Anglicy są dystyngowani, schludni i zimni, Amerykanie nie grzeszą mądrością, Francuzi to najlepsi kochankowie, Rosjanie- alkoholicy, Arabowie- terroryści, Niemcy- naziści, a Szkoci- skąpcy.  Inni widzą nas- Polaków z kolei jako zacofanych katolików, tylko dlatego, że nie stać nas na amerykańską technologię i przez to, że Karol Wojtyła został papieżem. Jak na razie spotkałam się z jednym prawdziwym powiedzeniem, które sprawdziło się w 100%- Włosi to maminsynkowie, nawet własne żony stawiają za ukochaną rodzicielką. Kłamstwa otaczają też pewne grupy społeczne. Jak cygan, to tylko złodziej, gdy punk to ćpun, czarnoskóry- raper lub koszykarz. Przeciętnego białego człowieka, większość postrzega jako nietolerancyjnego egoistę. Mijając kogoś ubranego w dres trzymamy mocniej torebkę czy aktówkę, bo przecież to wandal. Metroseksualistę postrzegamy jako geja, a jeśli ktoś jest informatykiem, to musi nosić sweter w kratkę, koszulę dopiętą na ostatni guzik i wielkie okulary. Nie znaczy to oczywiście, że nie zdarzają się realne przypadki takich przekonań, ale w większości to po prostu bujda.

POLACY TO... POLACY TAMTO...

Polakom każdy język obcy

Rzeczywiście to młodzież wykazuje największe zainteresowanie językami (już nie tylko angielskim, niemieckim i francuskim, ale także np. japońskim), ale dorośli przynajmniej w stopniu komunikatywnym potrafią porozumiewać się w jednym obcym języku, najczęściej rosyjskim.

Marudy

Czasy PRL-u nie były obfite w ogólnodostępne supermarkety, więc było na co narzekać. W XXI wieku wielu z nas nadal uważa, że nie żyje na odpowiednim poziomie. Poza tym są jeszcze politycy...

Polska= wielka impreza

Znów wkracza tu historia. Sarmaci kojarzą nam się z wiecznymi zabawami i uciechami. Wizerunek współczesnego rodaka różni się jednak od tego barokowego.

Uważaj na kieszenie

Krąży nieprzyjemny dowcip o Polakach, który powtarzają sobie Niemcy:

"Jedź do Polski, a znajdziesz swój zaginiony samochód...".

A przecież wszędzie istnieje problem z kieszonkowcami, zwłaszcza w miastach powszechnie odwiedzanych przez turystów!

CO PO STEREOTYPACH? UPRZEDZENIA...

Stereotypy przeradzają się często w coś co nazywamy uprzedzeniami. Są jeszcze gorsze, dużo bardziej szkodliwe i niszczące. To już zjawisko na większą skalę, szeroko rozpowszechnione. Nie mogłabym pominąć ważnego słowa ‘TOLERANCJA'. Właśnie jej brakuje współczesnemu człowiekowi piętnującemu i dyskryminującego drugiego.

Rasizm

Dyskryminacja ze względu na kolor skóry. W Internecie natknęłam się na ciekawą ankietę.  Wyniki były zadziwiające. Amerykanie  podświadomie woleli osoby białe, pomimo tgo, że otwarcie deklarowali równość między rasami. U Polaków zauważono dokładnie to samo- woleliśmy naszych rodaków od Żydów, pomimo że na forum publicznym stawialiśmy między nimi znak równości. Patrząc na wygląd określono, że ludzie faworyzują osoby o chudej lub szczupłej sylwetce.

Ksenofobia

Czyli uprzedzenie do cudzoziemców. Niestety takie nastawienie często prowadzi do nacjonalizmu. Uprzedzenie to może wpłynąć nie tylko na psychikę, ale też np. na gospodarkę.

Homofobia

Przyroda stworzyła nas do tworzenia mieszanych par- mężczyzna i kobieta powinni rozmnażać się zapewniając ciągłość gatunku. Zdarza się jednak, że ludzie często czują się szczęśliwi jedynie z przedstawicielami tej samej płci u boku. Głównym przeciwnikiem takiego zjawiska jest Kościół. Niejako na siłę próbuje tłumaczyć, że to choroba. Rodzi się homofobia, czyli wstręt przed osobami homoseksualnymi. Katolicy robią protesty wywieszając szyldy: „Bóg nienawidzi pedałów". Nie uważam, aby było to godne zachowanie. Z kolei często zdarza się, iż zachowanie samych homoseksualistów pozostawia wiele do życzenia, zwłaszcza podczas parad, na których protestują i niszczą mienie publiczne.

Seksizm

Wiąże się z wywyższaniem jednej płci nad drugą. Znanym, choć już eliminowanym, przykładem jest choćby przyznawanie lepiej płatnych i wyższych rangą stanowisk w pracy mężczyznom. Panowie również mogą odczuć skutki szykanowania- np. poprzez obowiązek służby wojskowej.

WPŁYW STEREOTYPÓW NA PSYCHIKĘ LUDZKĄ

Profesor Leszek Kołakowski powiedział kiedyś: „Nasze zwykłe, codzienne myślenie nie daje się w tych sprawach uleczyć, nie poddaje się i pewnie nigdy się nie podda rozsądnym regułom [...]. Potrzebujemy stereotypów, bo w sumie jesteśmy umysłowo w lepszej formie, jeśli trwają one nietknięte w duszy". Żyjąc stereotypami nie zastanawiamy się jak bardzo krzywdzimy drugiego człowieka. Są one niesamowicie groźne, ponieważ mówią nam nie tylko, jacy są ludzie, ale również jak traktować tych, którzy należą do określonej grupy. Lekarzom można wcisnąć łapówkę, a z dziećmi z domu dziecka lepiej się nie trzymać, bo są zdemoralizowane.

Większość stereotypów jest niestety zła. Pozytywnym wydaje się jednak to, że to my możemy wybrać, czy chcemy z nimi walczyć. Ludzie częściej jednak wolą poddawać się ogólnym powiedzeniom i poglądom.

fot. K.Jasińska